Osobowość schizoidalna

Zaburzeniem schizoidalnym można uznać rys osobowości, który występuje u osób trudno nawiązujących kontakty z otoczeniem, a nawet unikających tzw. bliskich relacji i nie odczuwających w związku z tym dyskomfortu psychicznego. Warto więc przyjrzeć się bliżej temu zaburzeniu, aby móc je rozpoznać w swoim otoczeniu.

Objawy i rozpoznanie

Jak już zostało wspomniane, podstawowym objawem tego zaburzenia jest wycofywanie się z kontaktów społecznych oraz preferowanie samotniczego trybu życia. Często są to jednak ludzie wrażliwi, jednak przekonanie o niezrozumieniu ich przez otoczenie, co wystarczająco zniechęca ich do jakichkolwiek prób nawiązywaniu kontaktu. Nie są oni również zainteresowani pochwałami ani krytyką, zazwyczaj nie mają wokół siebie wielu bliskich osób – przyjaciół, stałych partnerów. Warto zaznaczyć, iż nie podejmują oni zbyt wielu działań, które miałyby służyć osiągnięciu własnej przyjemności. Aktywność seksualna jest również zaburzona – zazwyczaj zdecydowanie poniżej przeciętnej. Wiele osób dotkniętych zaburzeniem schizoidalnym oddala się do świata marzeń i fantazji, który sami sobie tworzą.
Jednostki takie również przepełnia lęk przed interakcją, która pozornie nie może nieść za sobą bezinteresowności i wzajemności. Wiadomo jednak, iż, jak każdy, potrzebują one bliskości. Zbliżenie się jednak do takiej osoby nie będzie należeć do łatwych.
W pracy jednostka ta również preferuje pracę indywidualną zamiast grupowej. Wydaje się być dość zdystansowana, monotonna, znudzona innymi, a jej reakcje mogą być odbierane negatywnie. Wiele badań potwierdza jednak, iż osoby z rozpoznaniem schizoidalnym traktują otoczenie jako „narzędzia”, które pełnią określone funkcje. Zamiast interakcji koncentrują się na sobie, jednak są one wrażliwe i często niezdolne do wyrażania negatywnych emocji, lęków czy frustracji. Ciężko więc jednoznacznie interpretować zachowanie takiej jednostki. W związkach miłosnych również ciężko odkryć ich zamiary, zrozumieć, zachęcić. Najczęściej wycofują się z tego aspektu życia.

Niektórzy wyznaczają również cztery podtypy tego zaburzenia, a mianowicie: typ apatyczny (ze skłonnością do depresji), typ z przewagą cech schizotypowych – żyjący w świecie nierzeczywistym, typ odznaczający się szczególnym chłodem emocjonalnym oraz typ oddalony (z przewagą cech osobowości unikającej).

Przyczyny rozwoju

Rozwój tego zaburzenia nie jest jednoznacznie określony, jednak może być związany z podłożem genetycznym i jest zdecydowanie bardziej prawdopodobny, jeśli w rodzinie występowały objawy schizofreniczne bądź schizotypowe. Przyczyną może być również specyficzne wychowanie – nadmiernie zaangażowanie oraz ingerencja rodziców – bądź wprost przeciwnie – chłód emocjonalny. Badania potwierdzają również, iż częściej dotyczy ono mężczyzn.

Leczenie

Leczenie tego typu zaburzenia opiera się przede wszystkim na terapii, która pozwala wykształcać lepsze wzorce w kontaktach z ludźmi. Nie jest to jednak proces krótkotrwały oraz wymaga ogromnego zaangażowania jednostki. Z czasem przydatna może się okazać również psychoterapia grupowa. Z kolei leczenie farmakologiczne traktowane jest jako element dodatkowy, jeśli równolegle występują stany depresyjne oraz nerwice.

Osobowość schizoidalna a schizotypowa

Zaburzenie schizoidalne jest często mylone ze schizotypowym. Warto więc zaznaczyć różnice występujące między tymi dwoma typami osobowości. Odmianę schizotypową charakteryzują pewne deficyty społeczne, jednak nie muszą być one na tyle pogłębione, co w przypadku zaburzenia schizoidealnego. Jednostka cierpiąca na zaburzenie schizotypowe również wyróżnia się na tle otoczenia ekscentrycznym wyglądem oraz zachowaniem, doświadcza paranoidalnych myśli, iluzji. Ponadto, posiada specyficzny, zmanierowany sposób wypowiadania, a jej myślenie jest nieszablonowe i trudne do interpretacji. Często również posiada skłonności paranoidalne oraz jest niezwykle podejrzliwa w stosunku do otoczenia. W związku z tym, ciężko zdobyć i utrzymać jej zaufanie oraz zrozumieć motywy postępowania. Na pierwszy plan wysuwa się więc wspólny mianownik osobowości schizotypowej oraz zaburzeń schizofrenicznych, co nie występuje w przypadku opisywanego typu schizoidalnego. Łączy je natomiast ograniczane bliskiego kontaktu z otoczeniem, a szczególnie wyróżniają motywy preferowania samotnictwa. Osobowość schizoidalna nie odczuwa jednak potrzeby kontaktu, przekonana o niedopasowaniu do otoczenia, a jednostkę schizotypowa posiada stosunkowo większy lęk przed zbliżeniem – chociaż występuje on w obu przypadkach.

Podsumowując, rozpoznanie i życie z osobą z zaburzeniem schizoidalnym nie należy do łatwych. Zazwyczaj na jego rozwój wpływa trudne dzieciństwo oraz skłonności genetyczne jednostki. Warto jednak pamiętać, iż terapia, praca nad sobą oraz wsparcie mogą prowadzić do ograniczenia samotniczego trybu życia i nawiązywania bliższych relacji z otoczeniem.