Katarzyna Jacher
Złość
Dzisiaj chciałabym przekazać Wam kilka informacji odnośnie złości. Jest to bowiem ta z sześciu podstawowych emocji, która może wyrządzić największe szkody. W potocznym rozumieniu tego słowa jest to po prostu taki stan emocjonalny, w którym biorą udział komponenty: fizjologiczny i poznawczy, a sam stan jest zależny od danej sytuacji. Ponadto jak już wspomniałam, jest to jedna z fundamentalnych emocji, która naturalnie występuje w organizmie każdego człowieka. Nie należy zatem traktować jej jako coś złego, lecz trzeba nauczyć się nad nią panować, by mogła przynieść ona jakieś pozytywne dla nas skutki. Zastanówmy się zatem, dlaczego się złościmy ? Ponieważ coś niedobrego dzieje się w naszym życiu, bądź czegoś nam brakuje, ktoś narusza naszą prywatność, za czymś tęsknimy itd. Wówczas złość pojawia się jako głośny alarm, który angażuje całe nasze ciało i mobilizuje do działania.
Co się ze mną dzieje?
W momencie gniewu w ciele można zaobserwować wzrost aktywności ośrodkowego układu nerwowego – OUN, a także zwiększenie tempa oddychania, napięcia nerwowego, przyspieszenie ciśnienia krwi i wzrost temperatury ciała. Oczywiście, jeżeli podejmiemy odpowiednie kroki, by sobie z tym poradzić, nasz mózg otrzyma sygnał, który pozwoli mu się uspokoić, a wszystkie wyżej wymienione objawy znikną. Natomiast w przypadku, w którym nie będziemy w stanie opanować tego stanu, nasza złość będzie rosnąć, aż osiągnie stan największej wściekłości, która może zamienić się w atak furii. Nie dość, że jest to wysoce niepożądany efekt dla naszego organizmu, może bowiem negatywnie wpłynąć na jego dalsze funkcjonowanie, to poza tym może to wyrządzić krzywdę również osobom z naszego otoczenia, a problem i tak pozostanie nierozwiązany.
Tłumienie emocji
Niektórzy z nas chcąc zatrzymać w sobie te złe emocje przygryzają wargi, zaciskają zęby i udają, że wcale nic się nie dzieje. Dzięki temu wydaje się im, że nikomu nie robią krzywdy, ale nic bardziej mylnego. Prawdopodobnie osoby z otoczenia takiej osoby i tak zauważą, że coś się z nim dzieje, więc plan zatajenia swoich emocji przed innymi nie wypali. A w nas samych może spowodować to wycofanie czy zbytnią uległość i to tylko niektóre z objawów. Gdy dłuższy czas tłumimy w sobie złość, może mieć to dewastujący wpływ na nasze zdrowie. Jak więc sobie z nią radzić? Wielu zapewne by odpowiedziało – rozładować. Jednak musimy tu zwrócić szczególną uwagę na to, iż przeniesienie złości np. z partnera na ugniatane przez nas ciasto, wcale nie pozwoli nam pozbyć się złych zachowań, a wręcz przeciwnie – może je tylko utrwalić. Nieskrępowane wyrażanie złości może zakodować się w naszych umysłach na dobre. Kontrola nad tymi emocjami powinna polegać zatem nie na ich przenoszeniu, a na uświadamianiu sobie, w jaki sposób wpływają one na nasz organizm i utrzymaniu ich na optymalnie niskim poziomie. Tylko kontrola złości może nam otworzyć drogę do racjonalnego rozwiązania danego problemu, którego potem nie będziemy żałować. Warto czasami spojrzeć na konkretną sytuację niejako z boku, gdyż może okazać się, że pod wpływem chwili oceniamy ją zbyt pochopnie i mamy mylne wrażenie co do rzeczywistego obrotu sprawy.
TRENING ZASTĘPOWANIA AGRESJI
Być może słyszeliście już o treningu zastępowania agresji, choć zdaje mi się, że w Polsce wciąż nie jest ona zbyt popularna. Jest to metoda polegająca na korygowaniu agresywnych zachowań początkowo sformułowana tylko dla młodzieży, a którą potem dostosowano również dla dorosłych. Została ona opracowana przez prof. Arnolda Goldsteinca i jego współpracowników pod koniec lat 70. w USA. U podstaw tej metody leży przekonanie, iż przyczynami zachowań agresywnych są deficyty dotyczące umiejętności kontrolowanie własnej impulsywności, nieznajomości lub nieumiejętności zachowania w życiu innych sposobów zachowania (prospołecznych). Ponadto odpowiedzialny za to może być również niedostateczny rozwój myślenia moralnego, który nie pełni roli korygującej wobec niepoprawnych zachowań. Trening składa się z trzech obszarów: usprawnianie i nabywanie umiejętności prospołecznych, trening kontroli złości, trening moralnego rozwoju. Wszystkie te umiejętności i późniejsza możliwość wykorzystania ich w praktyce za pomocą specjalnie zorganizowanych scenek, ma za zadanie pomóc nam w wypracowaniu odpowiednich reakcji dostosowanych do danej sytuacji.
INDEKS ZŁOŚCI
Każdy człowiek może w prosty sposób dokonać samooceny własnej złości na podstawie tzw. indeksu złości, opracowanego wiele lat temu na amerykańskich uniwersytetach i stosowanych do dziś. Wyobraź sobie, że znajdujesz się po kolei w każdej z opisanych sytuacji. Przy każdym zdaniu wpisz liczby od 1 do 5, przy czym 1 oznacza lekkie niezadowolenie, a 5 prawdziwą wściekłość, choćby nawet nie była widoczna na zewnątrz.
- Podsłuchujesz grupę kolegów i koleżanek, jak żartują sobie z Ciebie i Twojej rodziny .
- W szkole nauczyciel odnosi sie do Ciebie lekceważąco .
- Dostajesz karę za naruszenie dyscypliny w szkole, chociaż inni robią to samo bez żadnych konsekwencji .
- Tuż po odejściu od kas pracownik ochrony w sklepie publicznie krzyczy na Ciebie, żądając pokazania zawartości kieszeni .
- Chcesz porozmawiać z rodzicem o czymś bardzo ważnym, ale on nie daje Ci szansy na rozpoczęcie rozmowy .
- Twój bliski, który stale udziela Ci rad, o które nie prosisz i których nie potrzebujesz, znowu Cie poucza .
- Dyskutujesz na temat, w którym jesteś ekspertem z kimś, kto nie ma o tym pojęcia, ale on upiera się przy swoim błędnym zdaniu .
- Wracasz do domu po wyjątkowo ciężkim dniu w szkole, a jeden z domowników robi Ci wymówki, że niedokładnie posprzątałeś .
- Spodziewasz się obiecanej nagrody za osiągnięcia szkolne, ale nagrodę dostaje Twój niekompetentny i leniwy kolega .
- Ktoś złośliwie wyraża się o Twoim wyglądzie .
Oblicz teraz sumę swoich punktów, jeżeli przekracza ona 25 (nazbyt reagujesz złością) lub jest mniejsza niż 14 (niepotrzebnie tłumisz złość w sobie), to trening kontroli złości jest Ci niezbędnie potrzebny. Jeżeli masz 14-25 punktów, to możesz podzielić się swoimi doświadczeniami kontroli złości z tym osobami, które słabiej sobie radzą w tym temacie.
