Wskazówki do oceny zaburzeń

Następny artykuł serii – Sylvia Likens – śmierć w męczarniach

WSKAZÓWKI DO OCENY ZABURZEŃ

Ogólne wskazówki oceny zaburzeń zmieniają się w zależności od epoki historycznej, istniejących danych naukowych oraz kontekstu kulturowego. Czynniki te odgrywają istotną rolę przy wydawaniu tego rodzaju ocen. Można je podsumować następująco:

• Pewne powtarzające się zachowania, które mogą wskazywać na potencjalne, będące w fazie rozwoju lub już istniejące zaburzenie umysłowe. Te zachowania to: niezdolność do powstrzymania się od zachowań autodestrukcyjnych, spostrzeganie bądź odbieranie zjawisk, których nie odbierają inne osoby z tego samego kręgu kulturowego, sporadyczne i/lub przypadkowe wybuchy agresji, trwała niezdolność do skutecznego nawiązywania relacji interpersonalnych, notoryczne porażki na polu zawodowym, lęk i depresja, nieumiejętność przystosowywania się do społecznych wzorców.
• Najbardziej spójnymi kryteriami przy rozstrzyganiu, czy dana osoba mieści się w normie, czy tez nie są: dewiacja lub dziwaczność zachowania w porównaniu z normami przyjętymi w danej społeczności, ciągłość lub uporczywość nieprawidłowego zachowania w pewnych okresach, konsekwentna dezorganizacja i upośledzenie intra- i/lub interpersonalnego.
• Kontinuum zachowań rozciąga się od pełni normalnego do zdecydowanie nienormalnego zachowania. Zachowanie wielu osób lokuje się pomiędzy dwiema skrajnościami, wobec czego orzekanie o nienormalności jest trudne.
• Zazwyczaj istnieje wiele przyczyn pojawienia się każdego z nienormalnych schematów zachowania. Konkretny, nieprawidłowy wzorzec zachowania rzadko kiedy bywa przekazywany genetycznie, aczkolwiek czynniki genetyczne odgrywać pewna rolę w predyspozycjach danej osoby do takiego, a nie innego zaburzenia. Cechy potwierdzające odchylenie danej osoby od ogólnie przyjętych norm nie zawsze są oczywiste. W wielu przypadkach objawy są nietypowe. Ponadto duży wpływ na wydawanie sądów co do ewentualnej nienormalności jednostki mają obowiązujące w systemy wartości społecznych. Zarówno te dawno ustalone jak i przejściowe.
• Zaburzenia psychiczne wywierają bardziej negatywny wpływ na relacje interpersonalne niż upośledzenie fizyczne. Etykieta nienormalności bywa przypisana do osoby, nawet jeśli zaburzenie przestaje istnieć. Taka etykieta może być czynnikiem przedłużającym występowanie zaburzenia(ze względu na stygmatyzacje ze strony otoczenia).

Pojęcie zaburzenia psychicznego łączy się często z pojęciem zachowań przestępczych, co oznacza, że to samo konkretne zachowanie może otrzymać jedną z dwóch etykiet w zależności od tego kto dokonuje sądu.