Kornelia Bagińska
Wiktymologia to nauka zajmująca się badaniami roli ofiary w procesie przestępstwa oraz ustalaniem przyczyn tworzących podatność na stanie się ofiarą przestępstwa i metod zapobiegania temu. Wiktymologia służyć na więc do badania profilu ofiar danego przestępstwa, zwykle w celu znalezienia sprawcy. Powinna opierać się o takie dane jak: pochodzenie, wygląd zewnętrzny, styl życia, zdrowie, hobby itp. Dzięki zebraniu informacji dotyczących ofiary można bowiem trafić na trop sprawcy. Psychopaci często bowiem charakteryzują się tym, że robią krzywdę innym z jakiegoś konkretnego powodu. Istnieje nawet teoria, która głosi, że Hitler w przeszłości nie dostał się na Akademię Sztuk Pięknych w Wiedniu przez profesora żydowskiego pochodzenia. Ten fakt ma po części tłumaczyć późniejszą nienawiść szefa nazistów do Żydów.
Wiktymologia jest z pewnością bardzo istotna w ogólnym procesie badawczym, ponieważ zakłada nie tylko wnioski dotyczące tego kim były ofiary, ale także traktuje o ich zdrowiu czy życiu osobistym, zwyczajach społecznych oraz pełnym profilu osobowości. Dzięki temu, często można połączyć fakty i dowiedzieć się dlaczego oprawca wybrał akurat te osoby na swoje ofiary. Tak się bowiem składa, że w wielu sytuacjach, przestępca być może powstrzyma się przed wybraniem ofiary dopóki nie pojawi się właśnie taka, która w pełni odpowiada jego potrzebom. Istnieje przekonanie, że niektórzy przestępcy, którzy mieli trudne dzieciństwo, ponieważ byli bici, szukają podobnego profilu swojej ofiary do swojego oprawcy i wtedy atakują. Ze względu na to, sposób wybierania ofiary jest niezwykle ważny i daje doskonały wgląd w sposób myślenia sprawcy, który później oddziałuje w bezpośredni sposób na jego działania. Jeżeli natomiast jest się w stanie określić, jak przestępca obecnie działa, można zapobiec jego przyszłym występkom, a nawet doprowadzić do pomyślnego aresztowania.
Wiktymologia jest także nauką skupiającą się na badaniu „podatności” do stania się ofiarą. Często mówi się o tym, że istnieje profil ofiary. W tym kontekście chodzi raczej o długotrwałą przemoc fizyczną. Jeżeli ktoś trwa w toksycznej relacji, to musi oznaczać jakieś konkretne cechy. Przede wszystkim, głównie wskazuje się tutaj tak zwaną słabą odporność na krytykę i niskie poczucie wartości. Jeżeli ktoś żyje w ciągłym lęku, jest wstydliwy, boi się opinii innych, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że przemoc domową będzie chciał zamieść pod dywan. Oczywiście takie rozwiązanie do niczego nie prowadzi. Może być tylko jeszcze bardziej tragiczne w skutkach.
Obecnie, w niektórych krajach, jak np. Francja, utworzone zostały już studia wiktymologiczne, zakończone uzyskaniem dyplomu. Studia takie stworzono głównie z myślą o lekarzach pogotowia, psychiatrach oraz psychoterapeutach, ale także o prawnikach i innych osobach zajmujących sie niesieniem pomocy ofiarom. W Polsce można spotkać jedynie przedmioty wiktymologiczne, na które uczęszczają studenci prawa.
Spis treści
Rola ofiary to niezwykle istotny aspekt
Okazuje się, że to kim jest ofiara stanowi bardzo ważną w kontekście poszukiwania przestępcy sprawę. Często psychopaci podejmujący próby morderstwa kierują się jakimiś swoimi przesłankami. Tylko i wyłącznie dogłębne poznanie ofiar może prowadzić do poznania tych przesłanek. Toteż niejednokrotnie okazuje się, że ofiary są głównym tropem prowadzącym do poznania profilu przestępcy. Warto zwrócić na to uwagę. Dlatego właśnie dziennikarze śledczy, policjanci, prawnicy itp. posługują się wiedzą wiktymologiczną. Tak zwana osobowość ofiary stanowi często klucz do poznania sprawcy.
Ryzyko stania się ofiarą
Czy istnieje więc profil osoby, która jest niejako predysponowana do bycia ofiarą? Zgodnie z założeniami wiktymologii – tak. Otóż, podatność taka szacowana jest dwojako. Przede wszystkim, istotne są dane statystyczne, którymi wyspecjalizowani kryminolodzy dysponują. Poprzez ich odpowiednią interpretację obserwują oni schematy powtarzalności jakichś określonych cech występujących u ofiar przestępstw ujawnionych. Ponadto analizują także stany psychiczne jednostek, które mogą w bezpośredni sposób przyczyniać się do włączania ich w działania czy sytuacje ryzykowne. Teoretycznie, istnieje profil ofiary określony pod względem psychologicznym. Jednak nie zawsze tak jest, że to słaba osoba staje się celem przestępcy. Otóż, niektórzy sprawcy atakują zupełnie losowo, chcąc w ten sposób tylko i wyłącznie rozładować swoją agresję, a nie mścić się na kimś.
