Synapsa

Pierwsze skojarzenie, jakie przychodzi na myśl po przeczytaniu słowa synapsa to nerw lub komórka. Jest to skojarzenie trafne. Otóż synapsa oznacza miejsce połączenia błony śluzowej, która kończy akson z błoną komórkową innej komórki. Dzięki temu, powstaje impuls nerwowy, czyli podstawowy element będący neuroprzekaźnikiem. Wszystkie synapsy są otoczone astrocytami, które także są uczestnikami procesu przekazywania sygnałów nerwowych między jednym a drugim neuronem. Podstawowe znaczenie impulsu nerwowego można zaobserwować w sytuacji chęci szybszego uczenia się i zapamiętywania. Otóż, długotrwałe przekazywanie impulsów tworzy tak zwaną sieć neuronową, która posiada zwiększone przewodnictwo. Dzięki temu wszelkie informacje łatwiej i szybciej zostaną przyswojone.

Istnieją trzy podstawowe rodzaje synaps. Ich podział został dokonany ze względu na rodzaj komórek, które łączą. Wyróżnia się synapsy:
– nerwowo-nerwowe, czyli połączenie dwóch komórek nerwowych
– nerwowo-gruczołowe, czyli połączenie komórki nerwowej z komórką gruczołową
– nerwowo-mięśniowe, czyli połączenie komórki nerwowej i mięśniowej

Ponadto, można dokonać podziału synaps ze względu na sposób przekazywania impulsu. Tutaj należy wyróżnić:
– synapsy chemiczne, czyli takie w których między komórkami powstaje tak zwana szczelina (synaptyczna). Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy z kolei kolbkę synaptyczną. To tutaj są wytwarzane liczne neuroprzekaźniki, które łączą się z danym receptorem, co przyczynia się do depolaryzacji błony postsynaptycznej. Synapsy chemiczne występują tam, gdzie nie jest potrzebne szybkie przekazywanie impulsu nerwowego, czyli na przykład w narządach wewnętrznych.
– synapsy elektryczne, czyli takie w których proces depolaryzacji błony presynaptycznej na postsynaptyczną odbywa się za pomocą połączenia szczelinowego, znajdującego się między komórkami nerwowymi. W tym procesie nie uczestniczą neuroprzekaźniki.

Korzyści płynące z istnienia synaps

Skomplikowane przemiany neurologiczne, które mają miejsce w synapsie pozwalają między innymi na przenoszenie sygnału (impulsu nerwowego) między komórkami. Tego rodzaju mechanizm przewodnictwa synaps umożliwia działanie układu nerwowego jako sieci informacyjnej oraz sterującej całym ustrojem. Ponadto, dzięki tym mechanizmom stają się możliwe procesy myślenia, zapamiętywania, a także rozwoju świadomości, inteligencji czy emocji.

Synapsy jako miejsce pośredniczenia

W synapsach znaleziono do tej pory wiele istotnych substancji. Są to na przykład hormony, dzięki którym gospodarka wewnętrzna człowieka nie jest zachwiana. Te substancje to: serotonina, adrenalina, noradrenalina, histamina, dopamina czy acetylocholina. Ponadto, pośredniczą one także w przekazywaniu impulsów.

Potrzebne mechanizmy synaptyczne w farmakologii

Współczesna farmakoterapia rozwija i wykorzystuje mechanizmy przewodzenia synaptycznego, między innymi do swobodnej regulacji różnych procesów zachodzących w organizmie człowieka. Leki usprawniające mechanizmy synaptyczne mogą pośrednio wpływać na pracę określonego typu synaps, a co za tym idzie zwiększać albo zmniejszać przewodnictwo różnych sygnałów. Takie podejście pozwala między innymi na leczenie w skuteczny sposób wielu chorób o podłożu somatycznym oraz nerwowym. Istotnym faktem jest to, że można wybierać i jakby sterować procesami przewodnictwa z pomocą określonych rodzajów leków. Dzięki temu możliwe jest przeprowadzenie różnego rodzaju mechanizmów w selektywny sposób. Przede wszystkim umiejętność sterowania rozwojem różnorakich procesów wykorzystuje się w farmakologii psychotropów. Choroby psychiczne charakteryzują się bowiem tym, że w mózgu człowieka zostały zaburzone procesy i funkcje psychiczne. Toteż bardzo istotne jest, aby próbować te funkcje przywrócić. W zasadzie wszystkie leki psychotropowe wykorzystują cechy przewodnictwa synaptycznego. Jednak głównie leki nootropowe oraz prokognitywne bazują na aktywizacji i usprawnieniu procesów zachodzących w ośrodkowym układzie nerwowym. Dzięki temu procesy poznawcze stają się bardziej funkcjonalne.  Leki tego rodzaju działają poprzez usprawnienie procesów przemiany materii w ośrodkowym układzie nerwowym lub przez pobudzenie transmisji niektórych układów neuroprzekaźnikowych. Natomiast leki typowo przeciwdepresyjne wykorzystują ośrodki regulujące nastrój w organizmie człowieka, mechanizmy stresu i różne rodzaje lęku. Stosowane są najczęściej w leczeniu zaburzeń afektywnych zwłaszcza depresji, ale także przy zaburzeniu obsesyjno-kompulsywnym, stanach lękowych, zaburzeniach kontroli impulsów, na przykład w przypadku anoreksji. W aktualnym użyciu znajduje się około dwudziestu różnych substancji.

Podsumowując, przekazywanie synaptyczne jest stosowane nie tylko na co dzień przez nasz organizm, ale także przy badaniach farmakologicznych. Dzięki odkryciu wielu funkcji tych przekazów oraz możliwości bezpośredniego wpływania na nie, miliony ludzi każdego dnia czują się coraz lepiej.