Następny artykuł serii – Wiek narcyzów
Stereotypy
Zgodnie z definicja słownika języka polskiego, stereotypy są utrwalonym na skutek wielokrotnego powtarzania i istniejącym w świadomości społeczeństwa uproszczonym, zabarwionym emocjonalnie obrazem rzeczywistości, odnoszącym się do grup, osób, instytucji. Pojęcie stereotypu zostało wprowadzone przez Waltera Lippmana, amerykańskiego publicystę, socjologa i politologa.
Jaką rolę pełnią stereotypy we współczesnym świecie i w jaki sposób wpływają na funkcjonowanie przeciętnego człowieka?
Wiele stereotypów związanych jest z przedstawicielami określonych zawodów. Urzędnicy przez wielu ludzi postrzegani są jako biurokraci, osoby leniwe i niesympatyczne, liczące na uzyskanie dodatkowych korzyści materialnych w zamian za załatwienie spraw zgłaszających się do nich obywateli. Wiele negatywnych opinii wiąże się także z pracą w modelingu. Modelki i modele postrzegani bywają jako osoby mało inteligentne, próżne i wyniosłe. Również policjanci nie cieszą się zbytnią sympatią. Wielu kojarzy wykonawców tego zawodu z ludźmi niekompetentnymi, skłonnymi do donoszenia i przyjmowania łapówek. .
Omawiając stereotypy zawodowe warto zwrócić uwagę na wiążące się z tym stereotypy płciowe. Niektóre zawody kojarzone są bowiem z jedną płcią, a chęć podjęcia takiej pracy przez osobę innej płci wiąże się z negatywnymi opiniami. Mimo zmian w świadomości społeczeństwa nadal pewne wątpliwości budzi na przykład mężczyzna pracujący w przedszkolu. Wśród części osób wciąż wzbudza on nieufność, jego praca jest czasem powodem wyśmiewania i uznawania go za mało męskiego. Kobiety natomiast mają utrudnione zadanie w zawodach, które kojarzone są z koniecznością posiadania siły fizycznej. Panie wykonujące pracę strażaka lub uprawiającej sporty walki uważane są za pozbawione przypisywanej kobietom delikatności. .
Stereotypy dotyczą także mniejszości narodowych. Można to zauważyć między innymi na przykładzie Romów. Często są oni oceniani bardzo negatywnie, jako żebracy i oszuści. Wynika to głównie z ich odrębności kulturowej, która jest mało znana i niezrozumiała dla pozostałych osób. Źle kojarzeni są również Rosjanie. W tym przypadku wpłynęły na to również względy historyczne. Zabory, ale przede wszystkim okres komunizmu wpłynęły negatywnie na wizerunek obywateli tego państwa. Mimo upływu czasu nadal część Polaków widzi w Rosjanach zacofanych i ubogich alkoholików. Nie brakuje też stereotypów pozytywnych – Włosi uważani są za romantyków, ludzi z natury wesołych i rodzinnych, natomiast Niemcom przypisuje się dbałość o czystość i dokładność. .
Stereotypowo ocenia się również przedstawicieli subkultur. Najwięcej negatywnych opinii wiąże się z metalowcami, postrzeganymi jako sataniści, osoby skłonne do agresji, narkomani i wandale. Istotną kwestią w tym przypadku jest samo ocenianie po wyglądzie, kto czego słucha i jak się zachowuje. Nie trzeba być metalowcem, wystarczy ubierać jak przedstawiciele tej grupy, by zostać do nich zaliczonym i ocenionym zgodnie z wyobrażaniem na ich temat. .
Na podstawie powyższych przykładów dostrzec można, że stereotypy bardzo często są krzywdzące i niesprawiedliwe. Ocena całej grupy etnicznej, kulturowej czy zawodowej na podstawie zachowania wybranych osób często jest mylna. Ważną rolę odgrywa tu również obawa przed tym, co nieznane i brak akceptacji dla zachodzących w społeczeństwie zmian.
To prawda, że stereotypy powszechnie występują w społeczeństwie i że często są krzywdzące ale warto spojrzeć na to inaczej: sa one krzywdzące dla osób, które wykonują niestereotypowe zawody lub pochodzą z mniejszości ale często stereotypizacja ułatwia proces myślowy – to taki skrót myślowy, który w życiu codziennym skraca nam proces badania danej osoby (na przyklad gdy ją poznajemy) i rozumienia jej. Ważne jest to aby osoby łamiące stereotypy nie czuły się z tego powodu napiętnowane – jeśli kobieta uprawia sporty walki nie powinna odczuwać, że jest przez to gorsza od baletnic, gdyż to nie rodzaj sportu ale jej oddanie, pasja i zaangażowanie w swoją dziedzinę sportu determinuje to, że jest kobietą wspaniałą.