Następny artykuł serii – Predyspozycje – prawda czy mit?
Prokrastynacja
Kiedyś uważane pogardliwie za nieróbstwo, niedawno określone jako zaburzenie psychiczne. Upodobanie do zwlekania z wykonywaniem niektórych czynności na później. Ciągle na później, może być jutro zaraz po pobudce, byle nie teraz. Prokrastynacja to bardzo uciążliwe w codzienności zaburzenie, którego eliminacja gwarantuje podniesienie jakości życia i satysfakcji.
Odkładanie zadań na później to zazwyczaj ucieczka przed ich realizacją i wiążącymi się z nią trudnościami i konsekwencjami. Wbrew pozorom – to, co prokrastynator odkłada na później, przeważnie jest dla niego istotne, a zwlekanie nie jest przejawem lekceważenia.
„Zdolny leń!”
Prokrastynacja często dotyczy ludzi młodych, uczących się. Nierzadko przypisuje im się określenie „zdolny leń”, które nietrafnie oddaje sedno problemu. Jest jedna zasadnicza różnica pomiędzy lenistwem, a prokrastynacją – uczucie dyskomfortu. Leniowi obijanie się nie sprawia problemu, wręcz przeciwnie – leń niewiele robi i czuje się z tym dobrze. Zupełnie inaczej jest w drugim przypadku. Prokrastynator negatywnie reaguje na swój brak aktywności. Zwlekanie powoduje u niego gorszy nastrój. Leń mówi – nie chce mi się. Prokrastynator – chcę, ale jeśli odłożę to na później, będę lepiej przygotowany i wykonam swoje zadanie efektywniej.
Wyjątkową pomocą i wrogiem zarazem są terminy ostateczne (tzw. deadline), które sprawiają często, że prokrastynator zaczyna działać. Jednak entuzjazm z działania jest niwelowany przez stres i presję czasu, co skutkuje tym, że zadanie wcale nie jest zrealizowane efektywniej, a wykonawcy zamiast satysfakcji, rośnie poziom frustracji. Oczekiwania związane z efektem długich przygotowań są jak zbyt wysoko zawieszona poprzeczka.
Przyczyny prokrastynacji
Odpowiedź na pytanie o przyczynę prokrastynacji jest dość trudna, dlatego, że jej przyczyny są bardzo zróżnicowane. Nie ma rozwiązującej problem odpowiedzi dla wszystkich. Jednym z powodów do zwlekania jest lęk przed porażką. Osoba, której od początku stawiano wysokie wymagania i kładziono nacisk na sukces i bycie prymusem, radzi sobie z presją za pomocą odkładania powierzonych zadań na później. Niektórzy unikają realizacji zadań także z lęku przed sukcesem i jego konsekwencjami, które wiążą się zazwyczaj z obawą braku akceptacji ze strony otoczenia.
Za kolejną z przyczyn prokrastynacji uważa się upodobanie do działania pod presją. Prokrastynator uważa, że na osiągnięcie celu przeznaczono zbyt dużo czasu i odkłada działania na ostatnią chwilę. W rzeczywistości presja czasu i zbliżający się deadline powodują uczucie bezradności i pracę o niższej jakości, ponieważ priorytetem nie jest już skuteczność, lecz zakończenie pracy w określonym czasie.
