Marcin
We współczesnej erze dość często można zaobserwować, że firmy i organizacje zachowują się tak, jakby działały w grze o sumie zerowej. W rzeczywistości wydaje się, że wielu ludzi postrzega prawie każdy aspekt życia jako pewnego rodzaju konkurencję. To dążenie do rywalizacji może być zakorzenione w ludzkiej naturze, ale jest również napędzane przez pewne ideologie. Jedną z takich ideologii jest coś, co nazywa się „merkantylizmem”. Ale czym dokładnie jest merkantylizm? I jak się objawia? Krótka historia merkantylizmu
Spis treści
Czym jest merkantylizm?
Merkantylizm był szkołą myślenia, która zdominowała zachodnią politykę gospodarczą i dyskurs od XVI do XIX wieku. Jest on często charakteryzowany jako idea, że rządy powinny używać kontroli handlu zagranicznego swoich krajów jako sposobu na zwiększenie narodowego bogactwa, władzy i/lub bezpieczeństwa. Istnieje wiele różnych definicji merkantylizmu, który był używany do opisania bardzo różnych koncepcji ekonomicznych w całej historii. Niektórzy uczeni postrzegają merkantylizm jako system gospodarczy, który był używany od czasów starożytnych i nadal istnieje, podczas gdy inni definiują merkantylizm jako specyficzny zestaw idei, które pojawiły się w Europie w XVI i XVII wieku.
Merkantylizm i tworzenie walut
Merkantyliści, którzy wierzyli, że siła narodu może być mierzona w kategoriach złotej i srebrnej monety, stworzyli politykę gospodarczą, która zachęcała do produkcji tych metali szlachetnych. Jedną z takich polityk było tworzenie kompanii, które były spółkami akcyjnymi z królewskim monopolem na handel do określonego regionu lub towaru. Kompania Wschodnioindyjska, utworzona w 1600 roku, była pierwszą w historii spółką czarterową. Otrzymała ona królewski statut, który dawał jej wyłączne prawo do handlu w Indiach Wschodnich (dzisiejsza Azja Południowo-Wschodnia). Kompania Wschodnioindyjska odniosła ogromny sukces, ale wiele innych spółek nie odniosło go. Oczekiwano, że firmy te przyniosą zysk swoim udziałowcom, ale także pomogą gospodarce krajowej poprzez produkcję nowych metali szlachetnych. Firmy, które odniosły sukces, mogły zwiększyć rezerwy złota w kraju, ale firmy, które nie odniosły sukcesu, mogły je zmniejszyć. Jeśli firma nie generowała wystarczających zysków, mogła otrzymać więcej swobody działania. Jeśli firma przynosiła zbyt duże zyski, mogła zostać zmuszona do przetopienia części swojego złota lub srebra (to się nazywa „deflacja”).
Dążenie do samowystarczalności
Inną polityką gospodarczą związaną z merkantylizmem było dążenie do samowystarczalności. Kraj, który był samowystarczalny, mógł produkować wszystkie niezbędne dobra dla swoich obywateli, podczas gdy kraj uzależniony od importu był narażony na braki w zaopatrzeniu lub wyższe ceny w czasach kryzysu. Kraje europejskie, które były zaangażowane w atlantycki handel niewolnikami, mogły produkować niektóre towary, takie jak cukier, tytoń i bawełna, dzięki swoim niewolnikom. Inne towary, takie jak przyprawy, były importowane z Azji, Bliskiego Wschodu lub obu Ameryk. Jednak po odkryciu kolonii w Nowym Świecie, Europejczycy zaczęli się martwić o zaspokojenie własnych potrzeb i o zależność od innych krajów w zakresie podstawowych towarów.
Handel mandatowy
Historycznie rzecz biorąc, wiele krajów wprowadziło handel mandatowy. Podstawowym założeniem tej polityki jest to, że dwa kraje powinny importować od siebie towary w określonej proporcji. Takie podejście jest kojarzone z merkantylizmem, ponieważ jest to forma protekcjonizmu gospodarczego. Kraje, które uprawiały handel mandatowy miały nadzieję na pobudzenie własnych gospodarek kosztem swoich partnerów handlowych. Słynnym przykładem handlu mandatowego były francusko-holenderskie stosunki handlowe w latach 60. XVI wieku. Król Francji Ludwik XIV odwiedził Holandię i nalegał na bardzo jednostronne stosunki handlowe. Francja importowała od Holendrów duże ilości lnu, jednocześnie żądając od nich importu znacznie mniejszych ilości francuskiego wina. Chociaż ta relacja handlowa przynosiła Holendrom duże zyski, nie była trwała. Gospodarka holenderska kwitła, podczas gdy francuska była w stagnacji. Francuzi stawali się coraz bardziej niechętni Holendrom, a w końcu kryzys gospodarczy w Holandii doprowadził do kryzysu politycznego.
Protekcjonizm a tworzenie miejsc pracy
Inną polityką, która jest często kojarzona z merkantylizmem jest protekcjonizm. Polityka ta polega na stawianiu przez rząd barier handlowych, tak aby krajowy przemysł był chroniony przed zagraniczną konkurencją. W celu ochrony lokalnego przemysłu, takie ograniczenia mogą ograniczać import i nakazać, aby niektóre towary eksportowe były kupowane przez rząd. Polityka ta była szczególnie powszechna w XIX wieku, kiedy wiele krajów zachodnich próbowało się uprzemysłowić. Wiele europejskich rządów wprowadziło politykę protekcjonistyczną, aby zachęcić do rozwoju produkcji i stworzyć miejsca pracy dla rosnącej populacji. Rząd mógł próbować chronić pracowników jednej branży, ale w rezultacie konsumenci płacili więcej za swoje towary.
Podsumowanie
Merkantylizm to system ekonomiczny, który był stosowany od starożytności i istnieje do dziś. W czasach współczesnych również często można zaobserwować, że firmy i organizacje zachowują się tak, jakby działały w grze o sumie zerowej. Ludzie wierzący w merkantylizm często postrzegają niemal każdy aspekt życia jako pewien rodzaj konkurencji. To dążenie do rywalizacji może być zakorzenione w ludzkiej naturze, ale jest również napędzane przez pewne ideologie. Idea, że każdy kraj musi coś wyprodukować, a następnie sprzedać to coś innemu krajowi, aby osiągnąć zysk, jest przejawem merkantylizmu. Teraz, kiedy wiesz, czym jest merkantylizm, możesz lepiej zrozumieć, jak się on przejawia.
