ICM i DSM

Następny artykuł serii – Jonestown, czym jest?

ICD I DSM

Obecnie istnieją dwa główne systemy kwalifikacyjne. Międzynarodowa klasyfikacja Chorób, obrażeń ciała i Przyczyn Śmierci(International Classification of Diseases, Injuries and Causes of Death, ICD), stworzona przez Światową Organizację Zdrowia(WHO) .Została ona przyjęta na konferencji 46 członków tej organizacji w dniu 6 października 1975 roku i obejmuje zaburzenia psychiczne i somatyczne.

Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny(Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM), który obejmuje tylko zaburzenia psychiczne, stanowi efekt pracy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

ICD funkcjonuje w swojej 10 wersji ICD-10-psychopatologia 24. została ona ogłoszona w 1992 roku(polska wersja ukazała się drukiem w 1997 ), a DSM udoskonalano cztery razy, ostatnio w 1994 DSM-IV. Chociaż DSM znajduje szersze zastosowanie w USA, a ICD cieszy się popularnością w większości krajów europejskich, to w rzeczywistości te dwa systemy mają ze sobą wiele wspólnego.

W obecnie stosowanych wersjach systemów ICD i DSM wyróżnia się operacyjne kryteria diagnostyczne dla każdej z wymienionych chorób psychicznych. To oznacza, ż e zanim zostanie sformułowana diagnoza, muszą być spełnione określone kryteria.

Podział zaburzeń psychicznych według ICD-10 obejmuje następujące (główne) kategorie diagnostyczne:

organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami objawowymi.

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane zażywaniem substancji psychoaktywnych:

• Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i urojeniowe.
• Zaburzenia nastroju(afektywne).
• Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
• Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
• Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
• Upośledzenie umysłowe.
• Zaburzenia rozwoju psychicznego
• Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym
• Nieokreślone zaburzenia psychiczne.

OSIE DSM

DSM w odróżnieniu od ICD-10 ogranicza się jedynie do zaburzeń psychicznych.

Klasyfikacja DSM ulegała w ciągu 50 lat istnienia(DSM-I powstało w 1952 r.) znacznym zmianom. I w chwili obecnej podstawą tego systemu jest diagnostyka wieloosiowa.

DSM-IV ma pięć osi, chociaż diagnozy można stawiać na podstawie informacji zebranych na osiach 1 i 2. dodatkowe osie pozwalają na uzyskanie pełnego obrazu diagnostycznego:

• w osi 1 wymienione są podstawowe rodzaje zaburzeń(tabela aneks). Są one bardzo podobne do klasyfikacji zawartej w ICD-10
• oś 2. obejmuje trwałe stany, w tym upośledzenie umysłowe i zaburzenia osobowości- grupę zaburzeń, do których należą zaburzenia paranoiczne, schizoidalne, antyspołeczne i narcystyczne- chory przez całe życie wykazuje wzorce nie przystosowawczych zachowań
• oś 3 pozwala na rozpoznanie leżących u podstaw choroby stanów ogólnomedycznych, które mogą wpływać na funkcjonowanie psychiczne np. nadczynności tarczycy, która przynosi objawy podobne do manii.
• Oś 4 stanowi zapis problemów psychospołecznych, których może doświadczać chory, a które mogą wywierać wpływ na zaburzenie.
• Os 5. wymaga oceny obecnego poziomu adaptacyjnego funkcjonowania (zakresu, do jakiego psychiczny stan jednostki przeszkadza jej w codziennym funkcjonowaniu).

Klasyfikacja DSM IV obejmuje następujące główne kategorie diagnostyczne:

• Zaburzenia rozpoznawane zwykle po raz pierwszy w niemowlęctwie, dzieciństwie i w wieku młodzieńczym.
• Zaburzenia świadomości, otępienie, zaburzenia amnestetyczne i inne poznawcze.
• Zaburzenia psychiczne spowodowane stanami ogólnomedycznymi, nie sklasyfikowane gdzie indziej.
• Zaburzenia związane z substancjami.
• Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne.
• Zaburzenia nastroju.
• Zaburzenia lękowe.
• Zaburzenia pod postacią somatyczną.
• Zaburzenia pozorowane
• Zaburzenia dysocjacyjne
• Zaburzenia odżywiania się.
• Zaburzenia snu
• Zaburzenia kontroli impulsów nie sklasyfikowane nigdzie indziej
• Zaburzenia przystosowania
• Zaburzenia osobowości
• Inne stany, które mogą być przedmiotem klinicznej uwagi.

Porównując oba systemy diagnostyczno-klasyfikacyjne, tj. ICD-10 i DSM-IV, trudno nie dostrzec podobieństw. Są też i różnice. Dotyczą one m.in. poszczególnych zaburzeń, ale również wyeliminowania pewnych rozpoznań, np. nerwic w DSM-IV.

We współczesnych klasyfikacjach odstąpiono od tradycyjnego podziału na objawy, zespoły i jednostki nozologiczne. Nie dostrzega się wyraźnej granicy między nerwicami i psychozami. Autorzy systemów diagnoastyczno- klasyfikacyjnych, wśród których wiodą prym eksperci z krajów anglosaskich, wprowadzili wygodne pojęcie „zaburzenie” -disorder, rozumiane jako zespoły objawów manifestujących się zachowaniami lub przeżyciami, które wiążą się z:

1. cierpieniem -distress;
2. niesprawnością- disability rzutującą na funkcjonowanie;
3. doświadczeniem zwiększonego ryzyka (śmierci, bólu, niesprawności);
4. ze znaczną utratą swobody.

W definicji zaburzeń psychicznych podkreślano ich wymiar indywidualny(tj. dotyczący pojedynczej osoby), co nie wyklucza jednak, że mogą one wykraczać poza ten wymiar i wpływać na funkcjonowanie np. w rodzinie lub innej grupy społecznej. Termin „disorder”, występujący zarówno w ICD-10 i DSM-IV, ma podkreślać syndromologiczny charakter większości klas diagnostycznych. Klasyfikacje te celowo unikają mniej precyzyjnych i jednoznacznych terminów wskazujących na tzw. Jednostki chorobowe (disease, illness), ograniczając ich użycie do sytuacji, gdy etiologia zaburzeń jest ustalona, chociaż nie zawsze(np. choroba Alzheimera, Picka), co może wynikać z pewnego przywiązania do nazewnictwa tradycyjnego uzasadnionego historycznie. Autorzy klasyfikacji kładą nacisk na klasyfikowanie zaburzeń, a nie osób, co wyraża się niestosownym pejoratywnych określeń w rodzaju „schizofrenik”, „neurotyk” .

Leczeni w placówkach psychiatrycznych pełnodobowych i ambulatoryjnych w Polsce w latach 1970-2000(instytut Psychiatrii i Neurologii).