Facylitacja – facylitator

Facylitacja

Facylitacja ma miejsce wówczas, gdy obecność innych ludzi mobilizuje nas do działania. Fizyczna obecność innych osób może oznaczać albo wykonywanie zadania takiego samego, jakie wykonują inni; albo wykonywanie zadania samemu, podczas gdy inni tworzą widownię – obserwują Ciebie, sami nic nie robiąc.

Efekt?

W obu sytuacjach nie współpracujesz z nikim – inne osoby jedynie przebywają w tym samym pomieszczeniu co Ty tworząc grupę niespołeczną.

A teraz pozwól, że przedstawię Ci pewien eksperyment przeprowadzony przez Roberta Zajonca, który wraz ze współpracownikami (1969) zbudował urządzenie, które miało pomóc w rozwiązaniu kwestii wpływu dużej liczby karaluchów na ich zachowanie. Badacze umieścili silne źródło światła, które jest dla nich szkodliwym bodźcem w jednym końcu pokonywanej przez nie trasy i dokonali pomiaru szybkości ich ucieczki do drugiego, zaciemnionego końca trasy. Postawiono pytanie, czy karaluchy wykonają to proste zadanie szybciej , gdy są same, czy gdy jest ich więcej? Okazało się, że karaluchy wykonywały zadanie szybciej w obecności innych, niż gdy były same. Zachowanie karaluchów uległo wzmocnieniu (poprawiło się) tylko dzięki obecności innych karaluchów. Jaki z tego wniosek? Mianowicie taki, że zawsze, gdy zadanie jest stosunkowo proste fizyczna obecność innych wzmacnia działanie.

Co jednak się stanie w przypadku, kiedy postawimy przed ludźmi trudne zadanie?

W celu znalezienia odpowiedzi na to pytanie zespół badawczy Zajonca utrudnili zadanie w eksperymencie z karaluchami. Tym razem karaluchy umieszczono w labiryncie z kilkoma możliwymi drogami ucieczki, jednak tylko jedna z nich prowadziła do zaciemnionej części pudełka. W trakcie wykonywania tego zadania karaluch zademonstrowały odmienny wzorzec zachowania: w obecności innych karaluchów wykonanie zadania trwało dłużej niż gdy były same. Wniosek? Zarówno ludzie jak i zwierzęta pracują gorzej w obecności innych, jeśli zadanie jest trudne.

Dlaczego tak się dzieje?

Ponieważ obecność innych podwyższa pobudzenie psychiczne ludzi ( tzn. podwyższa się nasza witalność). Jednak w trakcie takiego pobudzenia można łatwo wykonywać jedynie czynności proste, a trudno poradzić sobie z zadaniami nowymi lub skomplikowanymi. W jaki sposób objawia się to pobudzenie? Wyjaśniają to poniższe trzy punkty:

1. pobudzenie może wywoływać u nas szczególnego rodzaju żywotność i czujność

W obecności innej osoby musimy być przygotowani, że uczyni ona coś, co będzie wymagało naszej reakcji. Samotny karaluch nie musi przejmować się innymi karaluchami, które znajdują się w sąsiednich pudełkach. Jednak musi zachować czujność w obecności innych karaluchów – to samo odnosi się do ludzi.

2. może uwrażliwiać nas na fakt, że jesteśmy poddawani ocenie

„Lęk przed oceną” wywołuje w nas obawy i napięcie (pobudzenie), gdyż zdajemy sobie sprawę z tego, że inni oceniają nasze postępowanie.

3. wreszcie może rozpraszać naszą uwagę

Gdyż przecież szczególnego napięcia wymaga jednoczesne czytanie gazety i pilnowanie dwuletniego dziecka, prawda? Niespołeczne źródła rozproszenia uwagi, takie jak migoczące światło, wywołują podobne efekty w zakresie zjawiska: facylitacja, jak obecność ludzi.