Eksperyment Ascha – czyli konformizm normatywny

W pierwszej części artykułu, który napisałem, poruszona została kwestia konformizmu w sensie ogólnym. Przedstawiona została teza, że każdy z nas zachowuje się tak jak oczekuje tego społeczeństwo nie zdając sobie z tego sprawy. Z pewnością znajdą się osoby mające nieco odmienne zdanie w tej kwestii. Dlatego w niniejszej publikacji chciałbym poruszyć temat eksperymentu przeprowadzonego w 1955 roku przez amerykańskiego psychologa Salomona Ascha.

SALOMON ASCH – AMERYKAŃSKI PSYCHOLOG POLSKIEGO POCHODZENIA

Salomon Asch urodził się w Polsce w roku 1907 w Warszawie. W latach dwudziestych XX wieku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie ukończył 1928 roku dyplom Uniwersytetu Nowojorskiego. W późniejszych latach był profesorem psychologii w Swarthmore Colleg. W latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku Asch przeprowadził eksperyment, który w obecnych czasach uważany jest klasykiem w dziedzinie konformizmu normatywnego. Po przeprowadzeniu eksperymentu Asch stał się bardzo popularnym naukowcem w środowisku psychologicznym. Asch miał także duże zasługi w badaniu mechanizmów opinii i sądów człowieka. Zajmował się również badaniem procesu zapamiętywania informacji przez człowieka.

PORÓWNANIE JEDNEGO ODCINKA DO TRZECH RÓŻNYCH – POWSTANIE KONFORMIZMU NORMATYWNEGO

Konformizm normatywny w wydaniu Salomona Ascha powstał dzięki badaniu przeprowadzonemu przez innego psychologa Muzafera Sherfia. Sherif zbadał mechanizm przekazywania norm społecznych z pokolenia na pokolenie, przez co stwierdził skłonność badanych osób na przyjmowanie przekonań wytworzonych przez grupę. Innymi słowy można powiedzieć, że młodsza grupa pokoleniowa przyjmowała zasady społeczne starszej grupy pokoleniowej. Asch nie zgodził się z wynikami badań przeprowadzonych przez Sherifa i przeprowadził swój eksperyment.

W tym celu Asch zebrał ochotników do swojego badania. Chcąc aby badanie było wiarygodne psycholog zapłacił ochotnikom i zadbał o to aby się nie znali. Eksperyment polegał na porównaniu odcinka X do odcinków A, B i C, i stwierdzeniu, do których z nich odcinek X jest najbardziej podobny. Pierwsze rezultaty eksperymentu nie są zaskakujące. 98% badanych odpowiedziało, że odcinek X jest najbardziej podobny do odcinka C. W rzeczywistości odcinek X był dokładnie takiej samej długości co odcinek C. Jednak główną częścią badania było wprowadzenie do badanej grupy specjalnie zatrudnionych aktorów, których nie znali uczestnicy badania. Asch przygotował specjalny scenariusz. W dwóch pierwszych próbach z innymi planszami podstawieni aktorzy mieli udzielać poprawnych odpowiedzi. W trzeciej próbie Asch powiedział, że mają mówić iż odcinek X jest najbardziej podobny do odcinka A. W tym momencie 2/3 badanych osób przynajmniej raz zmieniło zdanie i również powiedziało o najbliższym podobieństwie odcinka A.

W tym miejscu należy dodać, że badanie było przeprowadzone w neutralnych warunkach. Nikt nie wywierał nacisku na badane osoby. Mimo wręcz laboratoryjnych warunków osoby te zmieniły zdanie na temat odcinków biorąc pod uwagę zdanie innych osób (w tym przypadku podstawionych aktorów).

ULEGŁOŚĆ WOBEC WIĘKSZOŚCI – INTERPRETACJA WYNIKU PRZEZ SALOMONA ASCHA

Salomon Asch zinterpretował wynik badania jako uległość wobec większości, co spowodowane było lękiem przed odrzuceniem grupy oraz uczuciem bycia zaakceptowanym. W tym miejscu można dodać, że badane osoby świadomie kłamały chcąc uniknąć odrzucenia.

Chęć bycia zaakceptowanym przyjmując za słuszne niepisane normy to fundament konformizmu normatywnego.

INNE INTERPRETACJE BADANIA ASCHA

Po przeprowadzeniu badania przez Ascha i wyciągnięciu wniosków pojawiły się inne interpretacje badania. Pojawiły się pytania czy badani rzeczywiście zmienili zdanie z powodu lęku przed odrzuceniem czy po prostu zmienili zdanie, gdyż rzeczywiście dotarło do nich, że byli w błędzie i niesłusznie zaufali własnemu rozumowi.

Hipoteza została szybko wykluczona ponieważ osoby biorące udział w badaniu miały zapisywać swoje odpowiedzi, a inni nie mieli wglądu w odpowiedzi innych uczestników. Ponadto wprowadzeni do badania aktorzy również nie mieli wpływu na badanie ponieważ uczestnicy słyszeli tylko i wyłącznie ich głosy. Na koniec sami badający powiedzieli, że zmiana zdania nie była spowodowana zmianą postrzegania.

EKSPERYMENT ASCHA DOWODEM NA WPŁYW OTOCZENIA

Eksperyment przeprowadzony przez Salomona Ascha to kolejny dowód na to, że konformizm występuje w naszym życiu każdego dnia. Przejawia się, tak jak pisałem już w poprzednim artykule, w modzie, Internecie, w pracy i w każdym aspekcie ludzkiego życia powodując tym samym iż nasze życie jest coraz bardziej przewidywalne, a to pozwala na wykorzystanie tego mechanizmu w globalnym biznesie.

Następny artykuł serii - Metaetyka moralności zawodowej w rozważaniach Benjamina H. Freedmana