Behawioryzm - czym jest i na czym polega?

Behawioryzm – czym jest i na czym polega?

Behawioryzm jest jednym z najstarszych oraz najbardziej znanych kierunków psychologii, który skupia się na badaniu zachowania oraz procesów uczenia się. Termin ten pochodzi od angielskiego słowa „behavior”, które oznacza zachowanie. Behawioryzm zakłada, że jedyną rzeczą możliwą do zbadania i zmierzenia w psychologii jest zachowanie, a nie myśli, emocje czy inne aspekty mentalne. Jest to podejście naukowe, które kładzie nacisk na obserwację, eksperymenty oraz konkretny pomiar zachowania.

Historia behawioryzmu

Behawioryzm jako kierunek psychologiczny zaczął się rozwijać na początku XX wieku, głównie za sprawą J.B. Watsona. W swoim manifeście behawioralnym Watson odrzucił pojęcia o świadomości oraz myśleniu, twierdząc że wszystkie zachowania mogą być wytłumaczone przy pomocy bodźców i reakcji na nie. Watson uważał, że psychologia powinna być nauką obiektywną, która bada jedynie obserwowalne zachowania i reakcje. Behawioryzm jako kierunek psychologiczny był bardzo wpływowy przez długi czas, szczególnie w dziedzinach psychologii eksperymentalnej oraz psychologii zwierząt.

Podstawowe zasady behawioryzmu

Zachowanie

Jedną z podstawowych zasad behawioryzmu jest założenie, że zachowanie jest wynikiem interakcji między osobą a otoczeniem. Nauczyciel behawiorystyczny B.F. Skinner twierdził, że zachowanie jest kontrolowane przez konsekwencje, czyli efekty, jakie zachowanie ma dla jednostki. W jego koncepcji zachowanie jest formowane przez wzmocnienia i kary, które osoba otrzymuje w zależności od swojego działania. Skinner wprowadził także pojęcie tzw. skinnerowskiego pudełka, czyli specjalnego urządzenia do badania zachowań i procesów uczenia się.

Uczenie się

Kolejną istotną zasadą behawioryzmu jest koncepcja uczenia się poprzez doświadczenie. Behawioryści uważają, że zachowanie jest nabyte poprzez interakcje z otoczeniem, a proces ten może być kontrolowany i modyfikowany. Proces uczenia się jest widoczny w zmianach zachowania, które następują po eksponowaniu jednostki na konkretne bodźce i ich skutki. Behawioryści badają różne rodzaje uczenia się, takie jak warunkowanie klasyczne czy operantowe, oraz starają się zrozumieć, jak proces ten zachodzi i jak można wykorzystać go w celu modyfikacji zachowań.

Typy behawioryzmu

Behawioryzm metodologiczny

Behawioryzm metodologiczny to podejście, które sugeruje, że psychologia powinna być nauką opartą wyłącznie na obserwacjach i eksperymentach, a nie na wnioskach opartych na subiektywnych doświadczeniach. Behawioryzm metodologiczny zakłada, że jedynie obserwowalne zachowania są godne badania i analizy, a wszelkie wnioski powinny być oparte na danych empirycznych.

Behawioryzm logiczny

Behawioryzm logiczny to bardziej filozoficzna odmiana behawioryzmu, która sugeruje, że jedynym sposobem na zrozumienie zachowania jest poprzez analizę relacji między bodźcami a reakcjami. Behawioryści logiczni twierdzą, że ludzkie zachowanie może być wytłumaczone na podstawie analizy bodźców zewnętrznych i reakcji, które na nie występują. Dla behawiorysty logicznego nie istnieją procesy mentalne ani życie psychiczne, a jedynie interakcje między bodźcami i reakcjami.

Wnioski

Behawioryzm jest jednym z najbardziej wpływowych kierunków psychologii, który założył podstawy dla wielu innych teorii i podejść psychologicznych. Pomimo pewnych kontrowersji i krytyki, behawioryzm pozostaje istotnym nurtem w psychologii, przyczyniając się do rozwoju metod badawczych oraz zrozumienia mechanizmów uczenia się i zachowania. Dzięki behawioryzmowi badacze zdobyli wiele istotnych informacji na temat ludzkiego zachowania oraz procesów uczenia się, co ma kluczowe znaczenie nie tylko dla psychologii, ale też dla innych dziedzin nauki i praktyki zawodowej.