Ataksja jest zaburzeniem neurologicznym, które powoduje utratę równowagi i koordynacji. Osoba z ataksją ma problemy z inicjowaniem ruchów lub wykonywaniem ruchów precyzyjnych. Istnieje wiele różnych typów ataksji, każdy z nich ma swój własny zestaw przyczyn i objawów. Ataksja jest terminem zbiorczym dla grupy zaburzeń, które powodują słabą równowagę, koordynację i propriocepcję (świadomość pozycji ciała). Zaburzenia te, które mogą być dziedziczne lub nabyte w wyniku choroby lub urazu, dotykają około jednej do dwóch osób na 10 000 w populacji ogólnej. Słowo „ataksja” pochodzi od greckiego słowa „ataksja”, oznaczającego brak porządku lub koordynacji. Niezależnie od typu, wszystkie rodzaje ataksji mają kilka wspólnych cech: zaburzenia równowagi i koordynacji są widoczne podczas inicjowania ruchu, jak również podczas wykonywania prostych czynności, takich jak sięganie po coś lub chodzenie; drobne umiejętności motoryczne (takie jak ruchy palców) są upośledzone; mowa może być niewyraźna; a inne zmysły, takie jak wzrok, stają się bardziej wyostrzone (tj. można widzieć lepiej niż normalnie).
Rodzaje ataksji
Istnieje kilka rodzajów ataksji, które mogą dotyczyć osób w każdym wieku i mogą być wrodzone (istniejące od urodzenia) lub nabyte w późniejszym okresie życia w trakcie jakiejś choroby lub urazu. – Ataksja z powodu udaru mózgu: Występuje, gdy przepływ krwi do móżdżku jest zablokowany, albo przez zakrzep w jednym z naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg, albo przez pęknięcie naczynia krwionośnego i wyciek krwi wewnątrz mózgu. Móżdżek jest jednym z pierwszych regionów mózgu dotkniętych przez tę przeszkodę i jest najbardziej dotkliwy. Objawy tego typu ataksji obejmują słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz tułowia, niestabilność podczas stania (chód ataksyjny), niewyraźną mowę i labilność emocjonalną. – Ataksja spowodowana alkoholizmem: Ten rodzaj ataksji występuje u osób, które przez długi okres czasu intensywnie piły. Uważa się, że długotrwałe spożywanie alkoholu wpływa na móżdżek, a także na układ piramidowy i przedsionkowy (które są zaangażowane w koordynację). Objawy tego typu ataksji obejmują niestabilność podczas stania, niemożność płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę. – Ataksja z MS: Ten typ ataksji może wystąpić w wyniku uszkodzenia ścieżek spinocerebellar na skrzyżowaniu dolnej części rdzenia kręgowego i móżdżku. Objawy tego typu ataksji obejmują niestabilność podczas stania, niemożność płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę. – Ataksja z demencji: Ten rodzaj ataksji występuje u osób z chorobą neurologiczną, taką jak choroba Alzheimera lub choroba Parkinsona. Istnieje kilka różnych typów ataksji związanych z tymi chorobami. Objawy mogą obejmować niestabilność podczas stania, niemożność płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę. – Inne przyczyny ataksji to: uraz móżdżku, infekcja móżdżku, nadmierna eksploatacja móżdżku, choroby metaboliczne i inne choroby degeneracyjne układu nerwowego.
Ataksja po udarze mózgu
Występuje, gdy przepływ krwi do móżdżku jest zablokowany, albo przez zakrzep w jednym z naczyń krwionośnych zaopatrujących mózg, albo przez pęknięcie naczynia krwionośnego i wyciek krwi w mózgu. Móżdżek jest jednym z pierwszych obszarów mózgu dotkniętych przez tę przeszkodę i jest najbardziej dotkliwy. Objawy tego typu ataksji obejmują słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz tułowia, niestabilność podczas stania (chód ataktyczny), niewyraźną mowę i labilność emocjonalną.
Ataksja spowodowana alkoholizmem
Ten rodzaj ataksji występuje u osób, które przez długi okres czasu intensywnie piły. Uważa się, że długotrwałe spożywanie alkoholu wpływa na móżdżek, a także na układ piramidowy i przedsionkowy (które są zaangażowane w koordynację). Objawy tego typu ataksji obejmują niestabilność podczas stania, niemożność płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę.
Ataksja z SM
Ten rodzaj ataksji może wystąpić w wyniku uszkodzenia dróg sponadmózgowych na skrzyżowaniu dolnej części rdzenia kręgowego i móżdżku. Objawy tego typu ataksji obejmują niestabilność podczas stania, niemożność płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę.
Ataxia z demencji
Ten rodzaj ataksji występuje u osób z chorobą neurologiczną, taką jak choroba Alzheimera lub choroba Parkinsona. Istnieje kilka różnych typów ataksji związanych z tymi chorobami. Objawy mogą obejmować niestabilność podczas stania, niezdolność do płynnego chodzenia, słabą koordynację kończyn górnych i dolnych oraz niewyraźną i emocjonalną mowę.
Inne przyczyny ataksji
Uraz móżdżku: Uraz głowy może spowodować uszkodzenie móżdżku, co skutkuje pewną formą ataksji. Przykłady obejmują whiplash, wstrząs mózgu, i urazów sportowych.
Zakażenie móżdżku: Zakażenia móżdżku mogą również powodować ataksję. Infekcje te są rzadkie, ale obejmują te spowodowane przez wirusy (np. świnka), pasożyty (np. robaki), bakterie lub grzyby.
Nadużywanie móżdżku: Jeśli móżdżek jest nadmiernie wykorzystywany przez długi okres czasu, może ulec uszkodzeniu i spowodować ataksję. Chociaż przyczyna tego jest niejasna, uważa się, że móżdżek ma ograniczoną zdolność do wykonywania zadań, po czym może stać się przepracowany i uszkodzony.
Choroby metaboliczne: Choroby te, takie jak cukrzyca, mogą uszkadzać móżdżek i powodować ataksję. – Inne choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego: Należą do nich choroby takie jak stwardnienie rozsiane i stwardnienie zanikowe boczne (ALS), które mogą uszkadzać móżdżek i powodować ataksję.
Podsumowanie
Pacjenci z ataksją są często leczeni rehabilitacją, lekami lub obiema metodami. W niektórych przypadkach, terapia fizyczna lub zajęciowa może pomóc w poprawie funkcji motorycznych. – W przypadku pacjentów z ataksją spowodowaną zaburzeniami metabolicznymi, zmiany w diecie i leki mogą pomóc w zarządzaniu chorobą i zapobiec dalszym uszkodzeniom. – Chirurgiczna resekcja (usunięcie) móżdżku może być stosowana jako ostatnia deska ratunku w leczeniu ataksji spowodowanej uszkodzeniem przez choroby metaboliczne lub uraz.
