Alienacja

Alienacja to inaczej wyobcowanie (łac. alienatio), czyli stan poczucia wyizolowania od społeczeństwa. Ten stan psychiczny objawia się brakiem przynależności do otaczającego świata, a zwłaszcza do tworzących go ludzi. Alienacja tworzy swoisty proces, który może rozpoczynać się od oderwania różnorakich wytworów pracy ludzkiej (jak produkty pracy czy ideały) od swoich twórców. Jest to definicja stworzona przez G.W.F. Hegla, K. Marksa i L.Feuerbacha. Ta definicja wskazuje, że wytwór człowieka w procesie alienacji staje się dla niego odrębnym tworem, samodzielną rzeczywistością. Początkowo, alienacja istniała jedynie jako aspekt metafizyczny. Otóż, oznaczała ona proces wyłaniania się z idei absolutu świata przyrody, a następnie z niego dziejów ludzkich. Można też w tym kontekście wyróżnić aspekt historiozoficzny, w którym następuje wyobcowanie się instytucji społecznych czy politycznych w stosunku do ludzi jako ich twórców.

Natomiast w dzisiejszych czasach alienację odnosi się głównie do sytuacji związanych z wyobcowaniem społecznym. Często różne, nieprzyjemne zdarzenia mogą stanowić przyczynę wykluczenia. Jednak w wielu sytuacjach to także dana osoba stanowi podstawę procesu alienacji, czyli to od niej wychodzi impuls. Jeżeli bowiem ktoś wciąż stroni od ludzi, to może się okazać, że społeczeństwo jakby samoistnie przestanie o ten kontakt zabiegać. Wracając jednak do różnorakich sytuacji, to alienacja może być skutkiem niepoprawnych zachowań. To oznacza, że jeżeli ktoś wyszedł z więzienia, to po pierwsze stracił kontakt ze społeczeństwem do którego teraz przynależy, a po drugie być może zrobił coś co zniechęciło innych ludzi do niego. Przypuśćmy, że ktoś został skazany na wyrok pozbawienia wolności, ponieważ zniszczył mienie sąsiada. W takiej sytuacji inni będą się bali z nim rozmawiać, myśląc, że może ponownie popełnić ten sam błąd.

Liczne badania, zarówno psychologiczne, jak i socjologiczne wskazują na to, że alienacja może mieć bezpośredni związek z zaburzeniem zdolności psychosomatycznych. Wszystkie definicje stworzone przez wybitnych psychologów zwykle zakładają, że poczucie alienacji jest mocno związane z negatywnymi emocjami, prowadzącymi do różnych zaburzeń zachowania, a nawet do podejmowania przez daną osobę destrukcyjnych działań (mających na celu radzenie sobie z tym niekorzystnym stanem psychicznym). Dlatego poza prawidłowymi sposobami walki z powstałą alienacją, np. w formie kreatywnej działalności twórczej, tworzenia celowych wspólnot o charakterze konstruktywnym czy też różnych form aktywności społecznej, mamy znacznie częściej do czynienia z rozwiązaniami nieodpowiednimi, stanowiącymi wręcz zagrożenie psychologiczne, w postaci poczucia alienacji. W licznych badaniach potwierdzono, że poczucie alienacji ściśle koreluje z dolegliwościami somatycznymi. Toteż, może być ono wynikiem różnych zaburzeń układu nerwowego.

Przyczyną alienacji mogą być:
-zaburzenia lękowo-depresyjne
-nerwice
-alkoholizm
-lęki społeczne
-przestępczość
-zaburzenia osobowości

W konsekwencji wystąpienia wyżej wymienionych zaburzeń dana jednostka może stronić od ludzi. Nie będzie chciała pokazywać się w złym stanie, narażając się na niepochlebne opinie bądź brak pomocy. Dlatego właśnie niejednokrotnie trudno jest z alienacją mądrze walczyć. Osoba chora coraz to bardziej pogłębia się w swoich lękach. Często więc bez porządnej terapii, i to nie tylko psychologicznej, ale i farmakologicznej się nie obejdzie.

Psychologiczne przyczyny alienacji

– brak zdolności nawiązywania kontaktów. Jeżeli ktoś nie potrafi porozumiewać się z innymi, ponieważ na przykład jest nieśmiały, to niestety jest to takie zamknięte koło. Większość prób może wciąż kończyć się niepowodzeniem. Jednak ważne jest to, aby ciągle próbować na nowo. Kiedyś się przecież uda.
– niskie poczucie własnej wartości – trudno jest przecież budować jakąkolwiek relację, jeżeli brak nam zaufania do siebie samych. Jeżeli nie akceptujemy siebie, to wciąż będzie nam to spędzać sen z powiek. Tak czujący się człowiek nie potrafi niestety okazywać czułości bez tłumaczenia się. Poczucie własnej wartości niewątpliwie pomaga w nawiązywaniu przyjaźni, natomiast przyjaźń pomaga w budowaniu poczucia własnej wartości i zmniejsza osamotnienie.
– obronne nastawienie – jeżeli w przeszłości zostaliśmy mocno zranieni, to może być nam trudniej nawiązywać relacje. W obawie przed kolejnym zranieniem, być może będziemy postępować wręcz nierozsądnie i odrzucać wszelkie sprzyjające nam osoby.